Mensingeweer, Hervormde kerk
Bronnen: Zie literatuurlijst
1696: Het orgel is oorspronkelijk gebouwd voor de hervormde kerk van Pieterburen.
Voor de geschiedenis van voor 1900 zie Pieterburen.
1900: Rond 1900 was men in Pieterburen uitgekeken op het orgel en wilde men iets anders. Er
moest maar een heel nieuw orgel komen. Het Schnitgerorgel ging naar Mensingeweer. Het werd
door de kerkvoogden van Mensingeweer voor 400 gulden aangekocht. Maar zonder het loze
rugpositief en de fraaie borstwering, want daar was men in Pieterburen te zeer aan
gehecht. De overplaatsing werd verricht door W.K. Beukema, die ook een nieuwe
windvoorziening maakte, bestaande uit een magazijnbalg met twee schepbalgen en een
handpompinstallatie. Toen ook zal het potsierlijke bezemsteelfrontje zijn gemaakt dat meer
tot rugdekking van de organist lijkt te dienen dan tot het ophouden van de schijn hier met
een tweeklaviers orgel van doen te hebben, zoals in Pieterburen. Het massief houten
pijpwerk ervan heeft hier wel een heel starre mensuur. Na de overplaatsing van het orgel
van een grotere naar een kleinere kerk werd de totale klanksterkte niet aangepast. In
zekere zin was dat al gebeurd in 1867 toen de Sexquialter en de Mixtuur van het plenum
werden afgeroomd. De totaalklank van nu is nog steeds doordringend en bijna aan de luide
kant.
1982: Het orgel wordt schoongemaakt en reparaties werden aan het pijpwerk verricht door de Fa. Gebr. van Vulpen. Het kreeg toen een Werckmeister-stemming.
1992: Plaatsing door de Fa. Mense Ruiter van een nieuwe windmachine.
1995: Herstel door Mense Ruiter van delen van het houtsnijwerk.
2010: Een restauratie door Mense Ruiter is inmiddels in gang.
Dispositie: (S=Schnitger), H=Hinsz, L=Lohman
Manuaal | Pedaal | |
Prestant | 8' (S) | C-d1 |
Holpijp | 8' (S) | |
Viol da Gamba | 8' discant (L) | |
Octaaf | 4' (S) | |
Fluit | 4' (H) | |
Salicionaal | 4' (L) | |
Quint | 2 2/3' (S) | |
Octaaf | 2' (S) | |
Trompet | 8' bas/discant (S) |
Nevenregister: Windlosser
Windvoorziening: magazijnbalg
Toonhoogte: een halve toon boven normaal
Stemming: Werckmeister lII
TOEKOMST
De toestand van het orgel is er de laatste jaren hard op achteruit gegaan. De lade,
het windkanaal en de balg zijn inmiddels zo lek dat een goede bespeelbaarheid afhankelijk
is van de luchtvochtigheid in het kerkgebouw. De Trompet is al jaren geheel onbruikbaar.
Ingrijpen is dan ook bittere noodzaak geworden. Teneinde de instandhouding van het
instrument te garanderen is in maart 1995 de Stichting tot behoud van het Arp Schnitger
Orgel te Mensingeweer opgericht. Voorlopig richt deze stichting zich op een aanpak die
verder verval van dit bijzondere instrument voorkomt en bereidt zij een restauratie voor
die vooral herstel in technische zin omvat. De stichting beijvert zich het gebruik van het
orgel in Mensingeweer voorlopig zeker te stellen. Het afgelopen jaar heeft de Groninger
organist en adviseur Stef Tuinstra een rapport opgesteld. Afhankelijk van de financiële
mogelijkheden zal een restauratie in drie fasen worden uitgevoerd. De eerste fase behelst
het herstel van de windlade en de windvoorziening buiten de kas, de tweede fase de kas en
de windvoorziening binnen alsmede het regeerwerk en de klaviatuur. In een derde fase zal
het pijpwerk aan de beurt zijn. Zolang het instrument nog in Mensingeweer functioneert en
dienst doet als begeleidingsinstrument wordt bij de laatste fase het pijpwerk
gerestaureerd en niet gereconstrueerd. Aangezien de stichting niet binnen afzienbare
termijn op overheidssubsidies kan rekenen, doet zij een dringend beroep op
orgelliefhebbers, bedrijven en fondsen om door middel van financiële steun de genoemde
gefaseerde restauratie mogelijk te maken.
Het adres van de stichting is:
Postbus 13, 9965 ZO Leens tel. (0595) - 571677.
Voor bezoek aan het orgel: (0595) -441848.
Postbanknummer: 7232807. Banknummer: 332406016.
Writer | Book/Magazine-title | Description |
Several | Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk Deel I | |
Dirk Molenaar | Orgelvriend van april 1996 | Het Schnitger orgel te Mensingeweer |
Nivo | Nederlandse orgelencyclopedie deel 1 |